Waternoodsramp van 1825 wordt uitgebreid herdacht

Het is op 4 februari 2025 precies 200 jaar geleden dat Overijssel werd getroffen door een verwoestende stormvloed van 1825. Deze natuurramp, veroorzaakt door een felle noordwesterstorm en springtij, brak op 65 plekken de dijken en zette een kwart van Overijssel onder water. Dat wordt nu uitgebreid herdacht.

Het geweld van het water sleurde mensen, dieren, bomen en complete boerderijen mee. Alleen in Overijssel vielen al 305 dodelijke slachtoffers. De stormvloed van 1825 geldt als de grootste natuurramp van de negentiende eeuw in Noordwest-Europa. Desondanks, wordt deze ramp vaak vergeten. Om deze gebeurtenis te herdenken en aandacht te vragen voor waterbeheer en klimaatadaptatie, verzorgen Het Oversticht, Stichting Overijsselacademie en Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) een speciaal (herdenkings)programma op 4 en 5 februari 2025.

Tijdens de ramp in 1825 speelden kerken een cruciale rol. Ze luidden de noodklok om mensen te waarschuwen voor het snel stijgende water, boden onderdak en zorgden voor eten, drinken en kleding. Twee eeuwen na dato worden opnieuw de klokken geluid, ditmaal niet als waarschuwing, maar als eerbetoon aan de slachtoffers. Op 4 februari gaan in het voormalige rampgebied om precies 18.25 uur de klokken 305 keer luiden – één slag voor ieder slachtoffer.

Dat vindt plaats op zoveel mogelijk plaatsen in (en rondom) het overstroomde gebied van 1825. Wie wil deelnemen aan deze herdenking, kan via www.stormvloed1825.nl aanmelden. Tot nu toe zijn er 25 kerken aangemeld waarvan de klokken gaan luiden, waaronder de Grote Kerk van Hasselt. Dit aantal zal volgens de organisatie nog toenemen.

Podcast

De vergeten watersnoodramp van 1825 herleeft in de podcast ‘Waterwolf’. Historicus Martin van der Linde (Overijsselacademie) en architectuurhistoricus Marieke van Zanten (Het Oversticht) onderzoeken de verhalen en plekken rond deze ramp. Hoe kon het gebeuren? Wat was de impact op mens en landschap? En wat kunnen we vandaag leren van 1825? Je hoort nazaten en (amateur)historici die vaak al decennialang onderzoek doen naar de ramp. Daarnaast spreken we experts over onze huidige waterbescherming en de klimaatuitdagingen van de toekomst. Welke maatregelen zijn nodig om een nieuwe ramp te voorkomen? En wat kunnen mensen zelf doen?

Vanaf 5 februari is de podcast ‘Waterwolf. De stormvloed van 1825’ beschikbaar op Spotify, Apple Podcast en andere podcast-apps.

Symposium

Op 5 februari vindt in Kampen het Watersnoodsymposium plaats, waarin de ramp en de huidige uitdagingen van waterbeheer centraal staan. Historische inzichten worden gekoppeld aan hedendaagse vraagstukken zoals zeespiegelstijging en klimaatverandering. Het symposium omvat onder andere inspirerende lezingen, panelgesprekken en de lancering van de podcastserie ‘Waterwolf’. Dit alles zal gebeuren onder leiding van journalist en IJsselambassadeur Wim Eikelboom.

Programma:

Keynote-lezing over de ramp en de impact op de Nederlandse watergeschiedenis door Lotte Jensen (hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis aan Radboud Universiteit Nijmegen.

Duurzame waterveiligheid voor de regio door Deltacommissaris Co Verdaas.

Klimaatadebat: Historicus Adriaan Duiveman (KU Leuven) over hoe cultuurhistorische verhalen over ons waterstaatsverleden ons huidige klimaatdebat beïnvloeden.

Panelgesprek met onder andere: Dirk-Siert Schoonman (Dijkgraaf WDODelta), Erik Faber (wethouder gemeente Kampen), Nanco Dolman (expert waterrobuuste steden bij Deltares), Lotte Jensen (RU Nijmegen) en Jacolien van de Wetering (Raadslid gemeente Kampen).

Informatiemarkt in de foyer van de Stadsgehoorzaal Kampen.

EXPO bij Het Stadsarchief Kampen.

Het symposium bijwonen kan door aan te melden op www.stormvloed1825.nl.

Naast de herdenking en het symposium wordt een archeologisch burgeronderzoek uitgevoerd naar het leven vóór de grote dijkverzwaringen. Dit onderzoek van Eva Kaptijn en Olaf Satijn legt de relatie bloot tussen de mens en de omgang met het water in de negentiende eeuw.

Restauratie

WDODelta wil graag 200 jaar na dato de aandacht vestigen op haar erfgoed op het gebied van waterveiligheid en het waterbeheer. De ramp was destijds aanleiding om het waterbeheer beter te organiseren; voorgangers van het waterschap werden na 1825 opgericht, dijken werden versterkt, hoogwaterkanonnen opgesteld en plannen voor bemaling uitgewerkt. Om ook deze eeuw veilig te zijn achter de dijken, blijven aanpassingen – met zorg voor ons erfgoed en vanuit lessen uit het verleden – nodig, onder meer door restauraties aan het monumentale gemaal A.F. Stroink en het hoogwaterkanon bij Blankenham.

Dit (herdenkings)programma wordt georganiseerd door Het Oversticht, Stichting Overijsselacademie, Waterschap Drents Overijsselse Delta en Stadsarchief Kampen, met steun van diverse partners en sponsoren.