Dijkdoorbraak Zwarte Water speelt rol in nieuwe podcastserie

Dijkdoorbraak bij Hasselt, 1825. (Rijksmuseum, Amsterdam)

Blijven leren van de Overijsselse watersnoodramp van 1825 en zo stil staan bij een duurzaam waterbeheer voor de toekomst. Dat is de insteek van het project ‘1825 – de grootste watersnoodramp?’ waarvoor stichting Overijsselacademie, Het Oversticht en Waterschap Drents Overijsselse Delta de handen ineenslaan. Door middel van een nieuwe podcastserie, archeologisch onderzoek en de zorg voor ons watererfgoed, brengen de drie organisaties het belang van een goed waterbeheer onder de aandacht

Op 4 en 5 februari 2025 is het tweehonderd jaar geleden dat een allesvernietigende watermassa de kustgebieden van Overijssel overspoelde. De combinatie van een noordwesterstorm en springtij hadden dezelfde noodlottige gevolgen als in 1953 in Zeeland. De dijken langs de Zuiderzee, IJssel en het Zwarte Water braken als gevolg van de extreme stormvloed vanaf de Zuiderzee op meer dan zestig plaatsen door. Het kolkende water eiste honderden slachtoffers. Complete veestapels en duizenden boerderijen en andere gebouwen waren weggespoeld of ernstig beschadigd. De Overijsselse stormvloed van 1825 was de grootste natuurramp van de negentiende eeuw in Noordwest-Europa.

Een vergeten ramp

Bijna tweehonderd jaar na dato is de stormvloed een vergeten ramp in ons collectieve geheugen. Terwijl de watersnood voor de klimaatopgaven van de toekomst juist ontzettend relevant en actueel is. Met een voorspelde zeespiegelstijging van één tot twee meter in 2100 is een goede waterbeheersing, zowel langs buiten- als binnendijken en rivieren, van cruciaal belang. Zo bleek ook weer tijdens de laatste hoogwaterperiode eind 2023. De ramp van 1825 en de lessen die daaruit zijn getrokken, zijn een spiegel voor onze huidige en toekomstige omgang met het water. Stichting Overijsselacademie, Het Oversticht en Waterschap Drents-Overijsselse Delta (WDODelta) werken daarom in aanloop naar februari 2025 samen aan een veelzijdig programma om deze ramp te herdenken en de geleerde lessen in te zetten voor een duurzaam waterbeheer voor de toekomst.

Archeologische artefacten

Het Oversticht start binnenkort met een archeologisch onderzoek naar de levenswijze in het unieke ecosysteem waarbij overstromingen en brakwater geen uitzondering, maar een essentieel onderdeel van de manier van leven in de IJssel- en Zuiderzeedelta waren. Met hulp van burgerwetenschappers wordt de manier van leven en de omgang met het water vóór 1825 voor alle inwoners van Overijssel letterlijk op de kaart (Storymap) gezet. Wat zeggen archeologische artefacten ons over het bestaan in de delta, hoe beïnvloedde de mens het landschap en welke resten zijn hiervan nog altijd zichtbaar?

Podcastserie

De opgehaalde verhalen worden verwerkt in een nieuw te maken podcastserie die de Overijsselacademie samen met Het Oversticht maakt over de watersnoodramp. Historici Martin van der Linde en Marieke van Zanten gaan in gesprek met lokale kenners en (cultuur)historici over de gebeurtenissen in 1825. Ook spreken ze met specialisten op het gebied van waterbeheersing en klimaatadaptie over de lessen die we nu nog steeds leren voor onze huidige omgang met het water. De vijfdelige serie zal in februari 2025 verschijnen op alle podcastplatforms.

Gemaal A.F. Stroink en hoogwaterkanon Blankenham

WDODelta wil graag 200 jaar na dato de aandacht vestigen op haar erfgoed op het gebied van waterveiligheid en het waterbeheer. De ramp was destijds aanleiding om het waterbeheer beter te organiseren; voorgangers van het waterschap werden na 1825 opgericht, dijken werden versterkt, hoogwaterkanonnen opgesteld en plannen voor bemaling uitgewerkt. Om ook deze eeuw veilig te zijn achter de dijken, blijven aanpassingen – met zorg voor ons erfgoed en vanuit lessen uit het verleden – nodig, onder meer door restauraties aan het monumentale gemaal A.F. Stroink en het hoogwaterkanon bij Blankenham.

Meehelpen?

Wilt u graag meehelpen? Meldt u dan aan als burgerwetenschapper bij Eva Kaptijn, regioarcheoloog bij Het Oversticht, via eva.kaptijn@hetoversticht.nl. En weet u nog bijzondere verhalen, voorwerpen, archieven, dagboeken of locaties die te maken hebben met de ramp van 1825? Geeft u die dan door aan Martin van der Linde, publiekshistoricus bij de Overijsselacademie, via m.vanderlinde@overijsselacademie.nl, en wellicht krijgt uw bijdrage dan een plek in de podcastserie.

Het project wordt mede mogelijk gemaakt door steun van de provincie Overijssel vanuit de regeling ‘Het verhaal van Overijssel’, en door een bijdrage van het Cultuurfonds Overijssel.