Lezing over oud-Sluziger en politicus Jan de Koning

De Historische Vereniging Zwartsluis houdt maandagavond 8 april een boeiende lezing over de oud Sluziger en politicus Jan de Koning. Deze lezing zal naast de Sluziger velen in de regio aanspreken en met name Vollenhove. Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte Jan deel uit van de verzetsgroep van Harmen Visser, beter bekend als oom Willem.

Deze lezing zal worden verzorgd door Peter Bootsma. Hij is de schrijver van de in november 2023 verschenen biografie over Jan de Koning onder de titel “Als het niet kan zoals het moet….”. Dit werk werd in de Nederlandse media bijzonder positief beoordeeld en als een aanrader bestempeld.

“Wie wil weten hoe Nederland was, al was het maar om het huidige Nederland te snappen, zou de biografie over Jan de Koning (Zwartsluis 31-08-1926- Leiden 08-10-1994) moeten lezen. De CDA-politicus was alles wat politici van nu niet zijn”, aldus Arnon Grunberg in een uitgebreid artikel in de Volkskrant van 3 januari 2024. Om daar nog aan toe te voegen: “En vooral een man om van te houden”.

Tijdens de presentatie van het boek op maandag 27 november 2023 in de Nieuwe Kerk te Den Haag waren diverse oud-politici aanwezig zoals bijv. Onno Ruding en Elco Brinkman. Onder de sprekers bevonden zich Pieter Winsemius en Volkskrant journalist Jan Tromp. Uit deze toespraken werd duidelijk dat Jan de Koning als een alom gerespecteerd ARP- en later CDA-politicus werd gezien. Hij werd beschreven als een bijzonder aimabele man die vooral bekend stond vanwege zijn pragmatische politiek, verpakt met boerenwijsheden. Kort gezegd: de gewenste wijze middenman die wij nu zo hard nodig zijn. Een staatsman met een doordachte visie. Deze aimabele persoonlijkheid in combinatie met groot gezag is een zeldzaamheid in de politiek.

Jan de Koning was gehuwd met de Surinaamse Molly Grace Rellum (1927 – 2010). Het paar kreeg twee zoons: Dirkjan (1961) en Chris (1963). Hij leek bijna vergeten maar door deze biografie lijkt hij onvergetelijk te worden. Het boek had op geen beter tijdstip kunnen verschijnen nu ieder als verlamd toekijkt naar wat er op bestuurlijk niveau in ons land, in Europa en verder in de wereld plaatsvindt. Waar zijn de staatsmannen van weleer, de mensen van het midden die weten om te gaan met kritiek van links en rechts en problemen met een kwinkslag kunnen nuanceren.

Als zoon van burgemeester Dirk de Koning (1897 – 1975) groeide hij op in Zwartsluis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging hij in het verzet. Hij nam deel aan de verzetsgroep van Harmen Visser in Vollenhove. Deze Harmen is een regelrechte legende in Vollenhove en er is een plein naar hem vernoemd. Na de oorlog meldde Jan zich met zijn broer Koos om naar Indonesië te gaan hetgeen dramatisch verliep. Koos kwam om het leven door eigen vuur. Dit leidde tot enorm veel verdriet in het gezin de Koning. Zijn naam staat vermeld op het Indiëmonument op de begraafplaats in Zwartsluis.

Al deze ervaringen nam hij mee in zijn politieke carrière. Naast diverse waarnemingen van andere ministers is hij o.a. minister van Ontwikkelingssamenwerking en van Landbouw en Sociale Zaken geweest. De schrijver Peter Bootsma wordt vooral gewaardeerd omdat hij het particuliere leven van Jan de Koning zo goed naast het publieke leven van hem zet. In het radioprogramma ‘Met het oog op morgen’ concludeerde men “dat dit een ontzettend leuke biografie is waar heel veel aan te beleven valt. Je ziet heel goed hoe politiek werkt en het is lekker vlot geschreven. Kortom: een heel erg mooi boek”. Grunberg merkt op dat de lezer gaandeweg het verhaal een gevoel van genegenheid en zelfs bewondering krijgt voor deze te vroeg gestorven politicus. Tijdens de uitvaart verklaart een zeer geëmotioneerde Ruud Lubbers: ‘Verdrietig zijn we en eigenlijk ook wel opstandig. Zonder Jan, dat kan toch eigenlijk niet.’

Jan de Koning over Zwartsluis

Terugkijkend op zijn leven bleef Zwartsluis een bijzonder plekje houden in Jans hart. De bestuursstijl van zijn vader was een belangrijke inspiratiebron voor Jan. Doordat die alom werd gerespecteerd in het dorp kon zijn vader van 1936 tot aan zijn pensioen in 1962 burgemeester blijven. Hoezeer Jan daarvan onder de indruk was liet hij in verschillende interviews merken. Dan zei hij bijvoorbeeld: ‘Als je Zwartsluis goed kunt besturen, is Europa bij wijze van spreken een fluitje van een cent. Het omgekeerde is niet waar. Als je Europa kunt besturen, kun je in Zwartsluis grandioos mislukken.’ Zijn vader was een voorbeeld voor hem, zei hij in 1978. ‘Ik geloof niet dat er in het hele dorp iemand is met wie hij conflicten had. Dat heb ik zeer bewonderd. Ik heb er ook veel van geleerd.’ Dat probeerde hijzelf ook: ‘Ik geloof dat het mogelijk is zonder conflicten met anderen te leven.’

In 1988 vroeg een journalist hem naar zijn favoriete plekje in het dorp. Hij kon niet kiezen tussen zijn geboortehuis (dat is nu “De Koningshof” aan de Nieuwesluis nr. 2) en de oevers, al moest hij bij die laatste vaststellen dat de rietoever was getransformeerd in een jachthaven. ‘Maar ’t blijft mooi, hier aan het Zwarte Water. Van een oud schipper die bij zus Henny in de klas heeft gezeten, hoorde ik nog een anekdote die Jan ten voeten uit typeert. Molly zei tegen Jan: “Je moet niet altijd iedereen gelijk geven”, waarop Jan antwoordde: “Ja vrouw, je hebt gelijk”.

Herman Slurink, redactie Sluziger Kroniek

Uitnodiging lezing politiek biograaf Peter Bootsma over Jan de Koning

“Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan” is een veel aangehaalde uitspraak van politicus en oud Sluziger Jan de Koning en is ook van toepassing op de organisatie van deze lezing. Daar wij meer belangstelling verwachten dan gebruikelijk vragen wij u onderstaande uitnodiging goed te lezen! Dit heeft alles te maken met een eventueel uitwijken naar een grotere zaal.

Tickets

De lezing begint op maandagavond 8 april om 19.30 uur in “Sluuspoort”. Inloop vanaf 19.00 uur. De entree is voor leden gratis. Voor niet-leden bedraagt de entree € 8,00 incl. 1 x koffie/thee. Opgave kan vanaf 15 maart via info@historiezwartsluis.nl of aan de balie van “Sluuspoort” aan de Handelskade 25 te Zwartsluis. Ma. 13.30-17.00 uur. Di. t/m vr. 10.00-17.00 uur. Za. 10.00-16.00 uur. Gelieve bij opgave graag uw telefoonnummer en het mailadres te vermelden. Ook leden moeten zich opgeven en vooraf een kaartje afhalen. Vanaf 1 april kunnen de kaarten worden opgehaald aan de balie in “Sluuspoort”. Daar kan dan ook worden betaald.