Ad van Liempt naar Hasselt

Journalist en historicus Ad van Liempt zegt nu wel zo ongeveer klaar te zijn met de oorlog. De auteur van meerdere boeken over de Tweede Wereldoorlog geeft vrijdag 8 november in de Ontmoetingskerk een lezing geeft over zijn laatste publicatie, de biografie van Albert Gemmeker, de kampcommandant van Westerbork.

Op verzoek van het NIOD (Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies) werkt hij nog wel aan een boek over het bevrijdingsjaar 1945, dat in 2020 verschijnt. “Maar dan ben ik zo ongeveer wel klaar met de oorlog. Ik bereid mij althans niet meer voor op weer een groot project zoals de biografie over Gemmeker”, legt Van Liempt uit.

De recensies over de biografie, die dit voorjaar is verschenen, heeft volgens de schrijver positieve recensies opgeleverd. “Er werd op een gegeven moment zelfs geconcludeerd dat met dit boek Albert Gemmeker is ontmaskerd, al heb ik dat woord zelf niet willen gebruiken”.

Gemmeker was ‘charmant’, een ‘gentleman-commandant, door zijn vriendin Elisabeth Hassel meermaals de ‘Christus’ van Westerbork genoemd. In de biografie van Ad van Liempt doemt daarentegen een volslagen ander beeld op van Gemmeker. Een bureaucraat, die blindelings de bevelen van hogerhand uitvoerde en weinig begaan was met het lot van zijn gevangenen. De auteur brandmerkt Gemmeker als een “sluwe schrijftafelmoordenaar”.

Historicus Van Liempt is er stellig van overtuigd dat Albert Konrad Gemmeker wel degelijk wist welk lot de 80.000 Joden (ook Sinti en Roma) wachtte die hij tussen 1942 en 1945 naar het vernietigingskamp Auschwitz in Polen liet deporteren. De Duitse kampcommandant heeft echter altijd ten stelligste ontkend dat hij wist dat de Joden, die hij op transport zette, zouden worden omgebracht in de gaskamers. Dat werd hem bij zijn veroordeling ook niet ten laste gelegd. Gemmeker kwam er vanaf  met een zeer milde straf – 10 jaar – vier jaar daarvan zat hij in de gevangenis, twee jaar werkte hij in de Limburgse kolenmijnen. In 1951 was hij weer thuis in Düsseldorf.

Van Liempt heeft het boek naar Gemmekers dochters en kleindochters gestuurd, die altijd een slechte relatie met hun vader hebben gehad. “Ze nemen allemaal duidelijk afstand van hun vader en opa. Een kleindochter vertelt samen met een overlevende van het kamp op scholen in Duitsland het ‘ware’ verhaal van Gemmeker. “Zij vertelde mij, dat je een speld kunt horen vallen als zij voor de klas verhaalt hoe moeilijk het voor haar nog is om een kleindochter van een kampcommandant te zijn. Ik ben er zelf een keer bij geweest, de kinderen luisteren ademloos, buitengewoon indrukwekkend. Binnenkort ga ik er zelf weer naar toe”, zegt Van Liempt.

Zijn belangstelling voor de oorlog begon op de middelbare school waar Van Liempt veel las over de oorlogsjaren. Die interesse nam alleen maar toe nadat hij samen met historicus Lou de Jong anderhalf jaar heeft meegewerkt aan de televisieserie over ‘De Bezetting’. “Dat was een groot voorrecht om daaraan een bijdrage te leveren”, vindt Van Liempt, die naast auteur ook faam verwierf als televisiemaker. “Je merkt dat de oorlog nog steeds leeft. Het verhaal daarvan is ontzettend breed en complex. Het heeft zoveel kanten, elk gezin heeft weer z’n eigen verhaal. De oorlog is wat dat betreft een onuitputtelijke bron”.

De lezing op 8 november in de Ontmoetingskerk aan de Weedebrink in Hasselt, die wordt georganiseerd door de Stichting Herdenking Joods Leven Zwartewaterland, begint om 20.00 uur.