Onderwijsexpositie een feest van herkenning

“Een feest van herkenning…”, zegt Marja Montagne van de Historische Vereniging over de expositie over onderwijs in Hasselt. Die is sinds deze week te zien in het Oude Stadhuis. De tentoonstelling bevat veel oude foto’s die ongetwijfeld reacties als ‘oh ja’ oproepen.

Montagne is zelf verantwoordelijk voor de teksten, ook schreef ze een artikel over de voormalige Latijnse school in het blad Historiael. Het is een van de onderwijsgeschiedenissen van Hasselt met een verhaal. “Zo’n school zou je eerder in een stad als Zwolle verwachten, maar Hasselt had er sinds 1831 ook een. Leerlingen kwamen uit een bovenlaag van de bevolking, slechts 4 procent kwam daarvoor in aanmerking. Wie deze school volgde kon uiteindelijk bestuurder, leraar of militair worden of verder studeren”, vertelt Montagne over het onderwijsinstituut aan de Baangracht.

Naast deze school voor de rijken kwam er in 1862 ook een ‘armenschool’ in Hasselt. Voor vijfduizend gulden werd een school aan de Hoogstraat gebouwd, die later afbrandde. Toen trokken de leerlingen nar het Justitiebastion. “Later kwam er een school bij aan de Regenboogstraat, waarin nu kerkelijk centrum De Regenboog is gevestigd”, aldus Montagne. De schoolhoofden waren overigens niet van onbesproken gedrag. Een van hen was dronken tijdens een kinderfeest en vertoonde zich iets te vaak in de kroegen van Hasselt.

Christelijk onderwijs deed in 1893 zijn intrede in Hasselt. Eerst in de oude Franse school aan de Hoogstraat. Later kwam daar de voormalige openbare school aan de Nieuwstraat bij. Die werd opgeheven vanwege een tekort aan leerlingen door de opkomst van het christelijk onderwijs. Amper vijftien jaar na de start had de christelijke school al 132 leerlingen. “Niet veel later splitsen de hervormden zich af. Die vonden het onderwijs te gereformeerd. Toen openden zij een nieuwe school aan de Rosmolenstraat”, aldus Montagne. Vragen over de identiteit van het onderwijs zijn blijkbaar van alle dag.

Ook de voormalige Huishoudschool maakt onderdeel uit van de expositie. “Die ontstond na de Tweede Wereldoorlog. Vrouwen leerden daar alles over het huishouden. Hoe ze moesten koken, hoe ze konden schoonmaken”, vertelt Montagne over een visie die anno 2019 behoorlijk achterhaald lijkt. Toch leverde de school nog decennialang leerlingen af.

Bij de expositie ook aandacht voor vergeten scholen. Wie denkt dat de school in Genne de enige school in het buitengebied was, heeft het mis. “Tussen 1821 en 1861 was er bijvoorbeeld ook een school in Roebolligehoek, aan de Hasselterdijk naar Genemuiden. Kinderen hoefden dan niet door weer en wind naar Hasselt toe. Ook in Buiten Genne was zo’n school, het gebouw staat er trouwens nog steeds.”

Dit artikel is gebaseerd op een interview dat Marja Montagne zaterdag gaf bij Zwartewater FM. Erik Driessen van Hasselt Actueel is daar mede-presentator van het programma Zwartewaterland Actueel.